[163] (ก) ยสฺส ยตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติ ตสฺส ตตฺถ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌิสฺสตีติ?
อคฺคมคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เย จญฺเญ มคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ อคฺคมคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ อรหนฺตานํ อาปายิกานํ เย จ ปุถุชฺชนา มคฺคํ น ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌิสฺสติฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชตีติ?
อาปายิกานํ เย จ ปุถุชฺชนา มคฺคํ น ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ตณฺหาย อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติฯ อคฺคมคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ อรหนฺตานํ อาปายิกานํ เย จ ปุถุชฺชนา มคฺคํ น ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌิสฺสติ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติฯ
(6) อตีตานาคตวาโร
(ก) อนุโลมปุคฺคโล
[164] ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?
(ยถา นิโรธวาเร อตีตานาคตา [อตีเตนานาคตา (สฺยา.)] ปุจฺฉา อนุโลมมฺปิ ปจฺจนีกมฺปิ วิภตฺตา เอวํ อุปฺปาทนิโรธวาเรปิ อสมฺโมหนฺเตน วิภชิตพฺพํ)ฯ
อุปฺปาทนิโรธวาโรฯ
ปวตฺติวาโร นิฏฺฐิโตฯ
3. ปริญฺญาวาโร
1. ปจฺจุปฺปนฺนวาโร
[165] (ก) โย ทุกฺขสจฺจํ ปริชานาติ โส สมุทยสจฺจํ ปชหตีติ? อามนฺตาฯ
(ข) โย วา ปน สมุทยสจฺจํ ปชหติ โส ทุกฺขสจฺจํ ปริชานาตีติ? อามนฺตาฯ